Łączenie kar pozbawienia wolności i ograniczenia wolności 20/17

W dniu 11 czerwca 2019 r. o godz. 11.00 Trybunał Konstytucyjny ogłosił orzeczenie w sprawie połączonych pytań prawnych Sądu Rejonowego w Gorzowie Wielkopolskim i Sądu Rejonowego w Dąbrowie Górniczej dotyczących obowiązku objęcia węzłem kary łącznej kar pozbawienia wolności i ograniczenia wolności oraz orzeczenia kary łącznej pozbawienia wolności po „przeliczeniu” kary ograniczenia wolności na karę pozbawienia wolności.

Trybunał Konstytucyjny orzekł, że art. 87 § 1 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny w zakresie, w jakim nakłada na sąd obowiązek połączenia kar pozbawienia wolności i ograniczenia wolności oraz wymierzenia kary łącznej pozbawienia wolności po dokonaniu zamiany kary ograniczenia wolności na karę pozbawienia wolności, jest niezgodny z art. 45 ust. 1 i art. 175 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.

Trybunał, odpowiadając na zadane pytania prawne, przypomniał, że jednym z najważniejszych środków ochrony wolności osobistej jednostki przed nieuzasadnionym jej pozbawieniem jest pełna, realna kontrola przez sądy przesłanek pozbawienia wolności. Z konstytucyjnego punktu widzenia to sądy mają pełnić funkcję strażnika wolności osobistej. Tym samym wykluczona jest dopuszczalność pozbawienia wolności z mocy prawa. Z dotychczasowego orzecznictwa Trybunału wynika, że w postępowaniu, w którym ma zapaść decyzja dotycząca pozbawienia wolności, ustawodawca musi zapewnić sądom pewien zakres uznania („minimum kompetencji sądu”) i nie może sprowadzić ich do „roli notarialnej”.